İnsan Dünyası Üzerine Bir Deneme *5 -Başlangıç Neydi?-
Okuma Süresi: 2 Dakika 10 Saniye
Zıtlar evreni nedir? Neden buradayız? Neden geldik? Geldik mi? Gelmek varmak mıdır? Vardık mı? Varmamız mı gerekiyor, yoksa var olmamız mı? Var olmak nedir?
1“Başlangıç sözdü, diye yazılı. Daha buradayken duraklıyorum. Söze o kadar önem vermemeliyim. Başlangıç düşünceydi. Oysa, her şeyi var eden düşünce midir? Başlangıç güçtü. Ama bunu yazdığım anda burada kalamayacağımı anlıyorum. Öyleyse, başlangıç eylemdi.”
Zamanı anladık mı? Ya da zamanın illüzyon olduğuna hemfikir miyiz? Sen bu cümleyi okurken ilk sözcükler geçmişte kaldı ve bir sonraki paragraf gelecekte kendini gösteriyor ise zamanı tek yönlü bir çizgi olarak düşünebiliriz. Ee ne de olsa her işin başlangıcının olması zıtlar evreninin birinci kuralı. Doğmak, var olmak; başlamanın manisi, başlangıcın ilk satırı gibi. Öyle ya; "doğar, büyür ve ölürüz" diyen Niçe(Nietzsche) bey, durumu her var olan için ne güzel de özetlemiş. Canlı da olsan cansız da, bu evrende var olmuşsan senin bir başlangıcın bir düğümün ve sonucun olmak zorunda. Tıpkı bir kayanın oluş(başlangıç), değişim(düğüm) ve yok olma sürecinin olması gibi. Elbette var olan evrenin de bir başlangıcı var. Nasıl bir başlangıç bilinmez ama üstüne onlarca teori kurulur. Evrenin başlangıç bilgisine sahip olsaydık bütün bilimleri, felsefeyi ve elbette tarihi çok daha farklı yazmış olurduk. Biz insanlar, bir Primattan mı geldik? Adem ile Havva'dan mı yoksa, farklı bir başlangıç senaryomuz mu var? Atanı belli olmayan bir ok gibi evrenin başlangıcı. Oku, zamana ve zamanın tek yönlü gitmesine benzetebiliriz. Zamanı yöneten de, yaratan da belli değil. Atanı belli olmayan ok dediğim için belirli bir kısımdan özür dilerim. Belki de kendi kendine başlamıştır ok ve onun yönü. Kendi kendine gelişmiştir. Belki de yoktan var olmuştur her şey.
*1Yukarıda alıntıladığım kısa paragrafa benimle aynı soruları soran biri; Goethe'de cevap aramış ve en sonunda, "başlangıç mutluluk getiren şeydir." demiş Doktor Faust eserinde. Bu cevabı çok basit ve romantik buldum, tabi koskoca Goethe'yi eleştirecek değilim. Sadece mantıklı şeylerin sonunu hep duyguyla bitirmesine-neyse her şeyi açıklayacak değilim ya- Goethe'nin düşüncesi bir yana, paragrafı ben kendi düşüncelerimle açıklamak isterim:
"Başlangıç sözdü" ne anlama geliyor?
Bence, başlangıcın bizim için önemsiz olduğunu, evren için zorunlu olmadığını yani bir kanun olmadığını söyleyen retorik.
"Başlangıç düşünceydi." ifadesi, her şeyi bizim yarattığımızı kastettiğine şüphe yok. Düşünce: yaratıcının en güçlü özelliği ve şu zaman okunu atmak için asıl araç. Akıl, düşüncenin yaratıcısı yani nihayetinde yaratıcının kendisi. Ayrıca akıl, oku atanın da ta kendisi.
"Başlangıç bir eylemdi" öyleyse, başlangıç bir kereliğe mahsustu. Peki ya kim için eylemdi bu başlangıç? Bizim için mi, yoksa yaratıcı için mi? Yaratıcı bir kere var olmuştu ve ondan sonrakiler zaten vardı ama sadece yaratıcı onları oluşturabilir ve yönetebilirdi. Ya da evren bir kere başladı ve ondan sonra olanlar zaten belirliydi yani ortada evrenin doğmasından başka bir eylem yoktu.
Zamanı anladık mı? Ya da zamanın illüzyon olduğuna hemfikir miyiz? Sen bu cümleyi okurken ilk sözcükler geçmişte kaldı ve bir sonraki paragraf gelecekte kendini gösteriyor ise zamanı tek yönlü bir çizgi olarak düşünebiliriz. Ee ne de olsa her işin başlangıcının olması zıtlar evreninin birinci kuralı. Doğmak, var olmak; başlamanın manisi, başlangıcın ilk satırı gibi. Öyle ya; "doğar, büyür ve ölürüz" diyen Niçe(Nietzsche) bey, durumu her var olan için ne güzel de özetlemiş. Canlı da olsan cansız da, bu evrende var olmuşsan senin bir başlangıcın bir düğümün ve sonucun olmak zorunda. Tıpkı bir kayanın oluş(başlangıç), değişim(düğüm) ve yok olma sürecinin olması gibi. Elbette var olan evrenin de bir başlangıcı var. Nasıl bir başlangıç bilinmez ama üstüne onlarca teori kurulur. Evrenin başlangıç bilgisine sahip olsaydık bütün bilimleri, felsefeyi ve elbette tarihi çok daha farklı yazmış olurduk. Biz insanlar, bir Primattan mı geldik? Adem ile Havva'dan mı yoksa, farklı bir başlangıç senaryomuz mu var? Atanı belli olmayan bir ok gibi evrenin başlangıcı. Oku, zamana ve zamanın tek yönlü gitmesine benzetebiliriz. Zamanı yöneten de, yaratan da belli değil. Atanı belli olmayan ok dediğim için belirli bir kısımdan özür dilerim. Belki de kendi kendine başlamıştır ok ve onun yönü. Kendi kendine gelişmiştir. Belki de yoktan var olmuştur her şey.
*1Yukarıda alıntıladığım kısa paragrafa benimle aynı soruları soran biri; Goethe'de cevap aramış ve en sonunda, "başlangıç mutluluk getiren şeydir." demiş Doktor Faust eserinde. Bu cevabı çok basit ve romantik buldum, tabi koskoca Goethe'yi eleştirecek değilim. Sadece mantıklı şeylerin sonunu hep duyguyla bitirmesine-neyse her şeyi açıklayacak değilim ya- Goethe'nin düşüncesi bir yana, paragrafı ben kendi düşüncelerimle açıklamak isterim:
"Başlangıç sözdü" ne anlama geliyor?
Bence, başlangıcın bizim için önemsiz olduğunu, evren için zorunlu olmadığını yani bir kanun olmadığını söyleyen retorik.
"Başlangıç düşünceydi." ifadesi, her şeyi bizim yarattığımızı kastettiğine şüphe yok. Düşünce: yaratıcının en güçlü özelliği ve şu zaman okunu atmak için asıl araç. Akıl, düşüncenin yaratıcısı yani nihayetinde yaratıcının kendisi. Ayrıca akıl, oku atanın da ta kendisi.
"Başlangıç bir eylemdi" öyleyse, başlangıç bir kereliğe mahsustu. Peki ya kim için eylemdi bu başlangıç? Bizim için mi, yoksa yaratıcı için mi? Yaratıcı bir kere var olmuştu ve ondan sonrakiler zaten vardı ama sadece yaratıcı onları oluşturabilir ve yönetebilirdi. Ya da evren bir kere başladı ve ondan sonra olanlar zaten belirliydi yani ortada evrenin doğmasından başka bir eylem yoktu.
kaynak: 1Orhan Hancerlioglu - Dusunce Tarihi syf=280
--------------------------------------------------------------------
Diğer Yayınlar:
- İnsan Dünyası Üzerine Bir Deneme *4 -Zaman Geriye Aksaydı-
- İnsan Dünyası Üzerine Bir Deneme *3 -zaman-
- Sosyal Etkileşim -Komşuluk İlişkisi-
- Allah İnancı Ve -İnsanda Umut Kaygısı Oluşursa?-
- ek:Dogma Uykudan Uyanmak
- Biraz da Kendi Felsefemden
- Kavramlar Kargaşası Dünyama Hoş Gel-NEDEN GELDİN?
Yorumlar
Yorum Gönder