GENÇLİK SOSYOLOJİSİ - KUŞAK KAVRAMI VE Y-Z KUŞAĞI DEĞERLENDİRMESİ

KUŞAK KAVRAMI, Y-Z KUŞAĞI KARŞILAŞTIRMASI VE DÜNYA VE TÜRKİYE'DEKİ TOPLUMSAL DEĞİŞİM KOŞULLARI

KUŞAK KAVRAMININ TANIMI

Kuşak yaklaşık olarak aynı yıllarda doğmuş, aynı dönemin şartlarını yaşayan, aynı kültürel örüntülere sahip, aynı  toplumsal sorunları yaşamış yıllık yaş kümelerini oluşturan bireyler öbeği ve nesil olarak tanımlanabilir. Kuşak kavramı yeni bir anlayışta ve yeni bir yaşama duygusunda, yeni biçimlerde birleşen, eskiden belirgin çizgilerle ayrılan bireyler topluluğu olarak da ifade edilmektedir.

Kuşaklar;

Gelenekselciler (1925-1945),

Bebek patlaması (1946-1964),

X kuşağı (1965-1979),

Y kuşağı (1980-2001),

Z kuşağı (2000-2020!)  şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Y ve Z kuşağı, günümüzde halen yaşamaktadır ve 5-40 yaş aralığında bulundukları için toplumun çoğu alanında aktif oldukları söylenebilir. 5-19 arası Z kuşağı, 20-40 yaş arası ise kuşağı olarak kümelenmiştir. Y ve Z kuşağı dijital kuşak olarak tanımlanabilir. Çünkü Y kuşağının başlarından itibaren televizyon, bilgisayar telefon gibi icatlar yaygın olarak kullanılıyordu. Ayrıca bilgisayar teknolojisi Y ve Z kuşağında, devlet işleri, eğitim, güvenlik gibi formel şekilde; eğlence, oyun, vakit geçirme  gibi informel şekilde de kullanıldığı söylenebilir. Y ve Z kuşağı gençler doğrudan bu hayata, bu teknolojilerle doğdular. Onlar için teknoloji takip edilmesi ya da edilmemesi tercih meselesi olan bir şeyden ziyade bedenin bir uzvu kadar doğallaşmış durumdadır.

Y kuşağının günümüzdeki yaş aralığı 20-40 arasıdır. Bu kuşağı; yaratıcı, özgürlüklerine düşkün ve teknoloji tutkunu olarak tanımlayabiliriz. Günlerinin çoğunu dijital ortamda geçirmektedirler. Giyim tarzları oldukça serbesttir. Örneğin, kısa rahat tişörtler, kapri pantolonlar, parmak arası terlik giymeleri tarzlarının bir parçasıdır. Çalışmayı sevenler ama hayatlarının tamamının iş olmasını istemezler. Oturarak çalışmayı severler. Çok-kültürlü toleransa sahiptirler. Kendinden emin oldukları söylenemez. Yaşadıkları olaylar karşısında iyimserdirler. Bir çalışma ortamında takım çalışması yapmaya müsaittirler.

Z kuşağının günümüzdeki yaş aralığı 5-19 arasıdır. Z kuşağına "derin duygusallık" tanımı yapılabilir. Bu kuşak, derin duygusallığı temsil ediyor. Y kuşağına göre çok daha normatiftirler. Toplumsal kurallara uyarlar; trafik kuralları, insanlar arasındaki formel ilişki kurallarına, sağlık kuralları, eğitim kuralları gibi hatta öğretmenlerin koyduğu kurallara uymaya daha özenlidirler. Emniyet kemeri kuralını dikkate alırlar. Y kuşağına göre daha aktivistlerdir. Gönüllü olarak çalışmayı severler. Birlik ve beraberliğe inanırlar. Y kuşağına göre yaşadıkları olaylar karşısında daha gerçekçi davranırlar ve kendinden emindirler.

Y kuşağı Türkiye nüfusunun yaklaşık %35'ini oluşturmaktadır. Toplumun her çarkında yer almaktadırlar. Milletvekili, öğretmen, mühendis, işçi, patron, CEO vs. gibi yerlerde bulunmaları aynı zamanda bir sonraki nesli yetiştirmektedirler. Bu anlamda Y kuşağı öğretici ve geliştirici konumdadır. Türkiye'nin sallantılı dönemlerinde bulunmaktadırlar. Körfez savaşı, 11 Eylül, Irak savaşı, 15 Temmuz darbesi gibi olayları doğrudan tecrübe etmişlerdir. Y kuşağı ABD örnekleminde, geleneksel olmayan aile ortamında yaşamaktadırlar. Ayrıca diğer nesillere kıyasla, dinle ilgileri daha az ve asker karşı  ilgisizdirler. Diğer taraftan, bazı hususlarda, diğer kuşaklara kıyasla, daha muhafazakar gibi görünmektedir. Mesela, ABD’de yapılan araştırmaya göre, gençlerin yüzde 70’i, liselerde uyuşturucu kullanımı konusunda hiç tolerans gösterilmemesi gerektiğini düşünmektedir. 15-19 yaş arası kızların hamilelik, kürtaj ve doğum oranları da 1990’dan beri sürekli azalmaktadır. Aynı zamanda, Y kuşağı, kişisel olarak kendilerini, eski kuşaklara kıyasla daha liberal kabul etmektedirler. Evlenme yaşları 28’e yükselmiştir. ABD’de; bekâr kadınların çocuk sahibi olmaları, insanların evlenmeden birlikte yaşamaları, farklı ırklardan insanların birbirleriyle evlenmeleri, eşcinsel çiftlerin evlenmeleri ve çocuk sahibi olmaları vb. konular, milenyum kuşağının üçte birinin tolerans gösterdikleri konulardır.

 Z kuşağı Türkiye nüfusunun %17'sini oluşturmaktadır. Şu an 5-19 yaşları arasındadır. Hızlı öğrenmeleri ve geliştirmeleri, normatif olmaları dolayısıyla Vehbi Bayhan'ın "Kristal çocuklar" diye adlandırdığı Z kuşağı, Türkiye'de bir çok dijital sistemin yaygınlaşmış haliyle tanıştılar; daha doğar doğmaz dijitalliği kucaklarında tabletleriyle bir şeyler izlerken keşfetmeye başladılar. Çocukluklarını dışarıda Y kuşağına göre daha az vakit geçirerek yaşadılar. Bu nedenle geleneksel çocuk oyunları yerini tablete, bilgisayara bıraktı ya da taşındı. Z kuşağının gençleri bu dijital iktidarı devam ettirmekle meşgul oldular. Dijital üretime yazılım, tasarım gibi alanlarda katkıda bulundular. Bu anlamda genç yaşta ekonomide yer almaya başladılar. Şu anda yeryüzünde değişik bilinç seviyelerinde yaşayan insanların ve toplumların eksi ve artılarını ayna gibi anında yansıtarak kendilerini tanımalarına ve ruhsal gelişimlerini hızlandırmalarına katalizör olmak üzere buradalar. Dünya'da Z kuşağı, dijital üretimin yapıldığı asıl kuşak olarak görülüyor. Dünya'yı saran sosyal medya için içerikler geliştiren Z kuşağı, kendi gerçekliklerini yaşamakta ve geleneksellikten haylice uzak kalmaktadırlar. Hiyerarşik değil yatay ilişkilerin öne çıktığı postmodern bir dünyada var oldular. Bu sebeple, çoğunluğu otorite yerine yatay ve gevşek ilişkilerden hoşlanıyor. Aktör olmayı ve takdir edilmeyi seviyorlar. Z kuşağı uzaktan da ilişki kurabildikleri için yalnız yaşadıkları ve yaşayabilecekleri söylenebilir.

KAYNAKÇA