İnsan Dünyası Üzerine Bir Deneme *3 - ZAMAN -

Okuma Süresi: 1 Dakika 55 Saniye

Zaman, günlük yaşamımızın değişmez bir parçası. Siz bu cümleyi okurken bile ilk sözcükler geçmişte kaldı ve bir sonraki paragraf gelecekte kendini gösteriyor. Zamanın akışı deneyimi o kadar bıktığımız bir şey ki genelde durup zamanın ne olduğuna ya da neden böyle işlediğine hiç kafa yormayız.

Zamanın ne olduğuna dair bir yığın bilgi var. Bu bilgiler, yerine göre anlamı değişebiliyor ama hepsi zamanı açıklayan bilgiler oluyor.    

Zamanın isim olarak anlamı: Geçmiş, geçecek veya geçmekte olan; süre, vakit demekmiş. Bu kavramın bin türlü açıklaması var. bilim alanlarında, felsefede... Günlük dildeki anlamları birbiri ile tutarlı olmayan ama tek başına açıklanabilen farklı anlamlar. Zamanın bir anlamı: "bu sürenin belirli bir parçası" iken diğer bir anlamı: "belirlenmemiş olan an" diyoruz. Bilimsel alanda da farklı dalların farklı zaman açıklamaları var. Mesela fizik için zaman: ölçü birimidir. Dünya. Güneş ve Ayın hareketleri saatleri, haftaları ve yılları oluşturur. Fiziğin daha altında, Jeoloji için zaman: yer kabuğunun geçirdiği gelişimde belirlenen ve fosillere göre dörde ayrılan evrelerden her biri.

Bilimin açıklamaları bir kenara zaman kavramı felsefeciler içinde sorun olmuş. Aristonun, Platon'un hatta Hegel'in bile farklı zaman açıklamaları var. -sadece bunları biliyorum diğer felsefeciler daha farklı açıklamalar yapmıştır.- Bu açıklamaları burda yazmayacağım. Çünkü; anlaması güç ve uzun metinler. Benim asıl odaklandığım, kendi zaman kuramımız. Benim, senin için zaman ne? Nereden geliyor bu zaman? Hani şu sosyal medyada da gezen, ünlü felsefecinin ünlü sözü: "değişmeyen tek şey, değişimin kendisidir."¹ önermesi zaman sayesinde mi doğruluğunu kanıtlıyor? Zaman geriye akabilir mi? Gelecek zamanı neden hatırlamıyoruz? Zaman bir illüzyon mu?

kaynak:¹Heraklitos

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• İnsan Dünyası Üzerine Bir Deneme *4 -Zaman Geriye Aksaydı-